2011 年课标全国卷(理)21
已知函数$f(x) = \frac{a \ln x}{x+1} + \frac{b}{x}$,曲线$y = f(x)$在点$(1, f(1))$处的切线方程为$x + 2y - 3 = 0$。
(1) 求$a, b$的值。(a=1,b=1)
(2) 如果当$x > 0$,且$x \neq 1$时,$f(x) > \frac{\ln x}{x-1} + \frac{k}{x}$,求$k$的取值范围。
求$k$的取值范围--分离lnx或ln(x+1)法
已知当$x > 0$且$x \neq 1$时,不等式:
$$ \frac{a \ln x}{x+1} + \frac{b}{x} > \frac{\ln x}{x-1} + \frac{k}{x} $$
需成立。整理后得到:
$$ \frac{-2 \ln x}{x^2 - 1} + \frac{1 - k}{x} > 0. $$
定义函数$g(x) = \frac{-2 \ln x}{x^2 - 1} + \frac{1 - k}{x}$,需保证$g(x) > 0$对所有$x > 0$且$x \neq 1$成立。
参考答案:继续分离lnx
$$g(x) = \frac{-2 \ln x}{x^2 - 1} + \frac{1 - k}{x}=\frac{1}{x^2-1}(-2lnx+ \frac{(1 - k)(x^2-1)}{x}),$$
$$令h(x)=-2lnx+ \frac{(1 - k)(x^2-1)}{x},再求导$$
$$\boxed{{\tiny \bullet{方程与函数}\bullet{分类讨论}\circ{数形结合}\bullet{转化与化归} }}$$
定义函数$g(x) = \frac{-2 \ln x}{x^2 - 1} + \frac{1 - k}{x}$,需保证$g(x) > 0$对所有$x > 0$且$x \neq 1$成立。
关键分析步骤:
极限行为:
分区间验证:
临界点验证:
$$ \frac{-2 \ln x}{x^2 - 1} + \frac{1}{x} > 0. $$
通过泰勒展开和数值验证,发现该式对所有$x > 0$且$x \neq 1$成立。
结论:$k$的取值范围为$k \leq 0$。
(2)$k$的取值范围是$\boxed{(-\infty, 0]}$
将不等式改写为:
$$ k < x \left( \frac{a \ln x}{x+1} + \frac{b}{x} - \frac{\ln x}{x-1} \right). $$
令右侧表达式为$h(x)$,即:
$$ h(x) = x \left( \frac{a \ln x}{x+1} - \frac{\ln x}{x-1} \right) + b = \frac{-2x \ln x}{x^2 - 1} + b. $$
求$h(x)$的最小值或下确界。若$k < \inf h(x)$,则原不等式成立。
分析$h(x)$的极限:
$$ \lim_{x \to 1} \frac{-2x \ln x}{x^2 - 1} \overset{\text{洛必达}}{=} \lim_{x \to 1} \frac{-2(\ln x + 1)}{2x} = -1 \implies h(x) \to b - 1. $$
$$ \frac{-2x \ln x}{x^2 - 1} \approx 0 \implies h(x) \to b. $$
$$ \frac{-2x \ln x}{x^2} \approx 0 \implies h(x) \to b. $$
$$ h'(x) = \frac{2 \ln x (3x^2 - 1)}{(x^2 - 1)^2} - \frac{2x}{(x^2 - 1)}. $$
通过数值分析或符号判断可知,$h(x)$在$x > 0$且$x \neq 1$时的最小值为$b - 1$,当且仅当$x \to 1$时趋近于$b - 1$。因此,$k \leq b - 1$。
直接分析$g(x) = \frac{-2 \ln x}{x^2 - 1} + \frac{1 - k}{x}$的极值。
$$ g'(x) = \frac{2(x^2 + 1)\ln x - 2x(x^2 - 1)}{x(x^2 - 1)^2} - \frac{1 - k}{x^2}. $$
令$g'(x) = 0$,解得临界点$x = 1$(但需排除)。进一步分析表明,$g(x)$在$x = 1$附近的最小值趋近于$0$,且当$k \leq 0$时,$\frac{1 - k}{x} \geq \frac{1}{x} > 0$,确保$g(x) > 0$。
在$x = 1$处展开$\ln x$和分母:
令$x = 1 + t$($t \to 0$),则:
$$ \ln x \approx t - \frac{t^2}{2}, \quad x^2 - 1 \approx 2t. $$
代入$g(x)$:
$$ g(x) \approx \frac{-2(t - \frac{t^2}{2})}{2t} + \frac{1 - k}{1 + t} \approx -1 + \frac{t}{2} + (1 - k)(1 - t). $$
整理得:
$g(x) \approx -k - \frac{(1 - k)}{2} t.$
当$t \to 0^+$(即$x \to 1^+$)时,若$k > 0$,则$g(x) \approx -k < 0$,矛盾。故$k \leq 0$。
原不等式可变形为:
$$ \frac{a \ln x}{x+1} - \frac{\ln x}{x-1} > \frac{k - b}{x}. $$
左侧化简为:
$$ \ln x \left( \frac{1(x-1) - (x+1)}{(x+1)(x-1)} \right) > \frac{k -1}{x}.$$ $$\ln x \cdot \frac{2}{(x+1)(x-1)} < \frac{1 - k}{x}. $$
当$k \leq 0$时,右侧$\frac{1 - k}{x} \geq \frac{1}{x}$,结合$\ln x < x - 1$(已知不等式),可证左侧更小,满足不等式。(错误的)
通过多种方法分析:
分离变量、分离ln、极值分析(洛必达)、泰勒展开近似、不等式放缩 来解决复杂的求导问题。